Inspiratie uit materialen: een techniek om op ideeën te komen

Creativiteit is het combineren van elementen die nog niet eerder bij elkaar gebracht zijn. Naast specifieke kennis van een probleem, halen ontwerpers hun inspiratie ook vanuit hele andere gebieden. Zo hebben Duitse wetenschappers ontdekt dat dat de manier waarop mieren opstoppingen voorkomen, gebruikt kunnen worden om fileproblemen in het verkeer aan te pakken. Een mooi voorbeeld van biomimicry, inspiratie uit de natuur.

Kickoff Kleuterprojecten: het Beste Idee voor Zwarte Piet

Op woensdag 26 oktober 2011 ging de tweede ronde van het kleuterproject "Nieuwsgierig? Graag!' van start in het Science Centre Delft. Vijf basisscholen gaan samen met vijf TU-studenten in de praktijk uitzoeken hoe kleuters via korlopende activiteiten op een ontwerpende en onderzoekende manier aan de slag kunnen. Omdat het bijna Sinterklaastijd is, hebben we direct de vertaalslag gemaakt naar lessen in dit thema: kleuters lossen de problemen van de sint op! In dit blog vindt u een aantal ideeën uit onze brainstorm.  Inmiddels is het project afgerond en heeft het Wetenschapsknooppunt Delft de lesideeën en leerervaringen van de betrokken leerkrachten samengevoegd in de inspirerende bundel 'Nieuwsgierig? Graag! met Sinterklaas'. De bundel staat onder nieuwsbrieven en handouts op onze homepage (aan de rechterkant).

De kunst van het kiezen: to stip or not to stip

Een creatief proces zit vol tegenstellingen. Denk aan de regel ‘ uitstellen van oordeel’ tijdens het brainstormen. Geef elk idee ruimte! Toch wordt het oordeel niet tot in het oneindige uitgesteld.  

Mijn favoriete TED filmpjes over ontwerpen en onderwijs

Janet Echelman netting sculpture project. 2005

door Remke Klapwijk

Als ik zin heb in inspiratie en een half uurtje over heb, kijk ik graag naar TED filmpjes. TED (Technology, Entertainment, Design) is een non-profit organisatie die zoals ze het zelf zeggen 'toegewijd is aan ideeën die het verspreiden waard zijn'. Voor iedereen die met kinderen op de basisschool wil ontwerpen, zijn hier mijn favoriete TED filmpjes over ontwerpen & onderwijs.

Laatste filmpjes kleuterproject 'Nieuwsgierig? Graag!'

U had nog filmpjes van het kleuterproject ‘Nieuwsgierig? Graag!’ van ons tegoed, namelijk van de projecten warm-koud, boeken en van een thema-les verpakkingen. In de korte filmpjes ziet u hoe de scholen deze projecten en de thema-les hebben aangepakt.

Creatief ontwerpen: de kunst van het selecteren

Met dank aan TU-studente Daniëlle en basisschool het Galjoen

Een bekend euvel. Met een groep mensen gaat u naar de hei en verzint u bijzondere, originele ideeën. Bij het selecteren van een idee voor uitwerking en implementatie wordt gekozen voor 'business as usual'. Een standaardidee wordt uitgevoerd. Het selecteren van een origineel idee en het overtuigen van anderen om geld, tijd en materialen ter beschikking te stellen is een vak apart.

Meld u aan voor de activiteiten van schooljaar 2011-2012

Gaat u dit schooljaar wetenschap, techniek of onderzoekend en ontwerpend leren een plaatsje geven in uw lesprogramma? Dan sluiten de projecten en/of de trainingen van het Wetenschapsknooppunt Delft hier wellicht goed bij aan.

Graag informeren wij u over de mogelijkheden:
- Training ' Nieuwsgierig? Graag!': onderzoek en ontwerpen met kleuters
- Ontwerpproject 'Designed by Kids'
- Training creatief ontwerpen op de basisschool
- W&T Academie

Verbinden van werelden: ouders betrekken bij talentonwikkeling

Met dank aan Albertine Kemperman

Kinderen van ouders die betrokken zijn bij school, zijn gemotiveerder om te leren, zo blijkt uit onderzoek. Dit vertelde Peter de Vries, auteur van het Handboek 'Ouders in de school' op de afgelopen NOT conferentie. In de projecten van het Wetenschapsknooppunt Delft hebben leerkrachten ouders op heel veel verschillende manieren betrokken bij technisch ontwerpen. Ouders en leerkrachten zijn zo samen gericht op  talentontwikkeling van kinderen. De wereld thuis wordt via voorwerpen, foto’s en materialen verbonden aan de wereld op school.

Mam, hoe werkt een koelkast? Constructief reageren op verwondervragen

Blijft de sneeuwpop "heel" in de koelkast? Foto: KWT West

Op een warme, broeierige zomerdag fiets ik met mijn (toen nog) elfjarige zoon door een landelijk landschap. Ik hou van de stiltes tijdens zo’n fietstocht. Samen in een ritme fietsen met ieder een eigen stroom van gedachten. Plotseling, uit het niets, vraagt mijn zoon “Mam, hoe werkt een koelkast?”

Designed by Kids: rekenspel van leerlingen komt op de markt

Eveline en ik (Remke) zijn super trots vandaag. Vier maanden geleden gaf leermiddelenleverancier Heutink leerlingen van de Cornelius Musius school de opdracht om een spel te ontwikkelen om op een leuke, goede manier de tafels te leren. Wel negen spelconcepten zagen het daglicht en vanochtend hebben de leerlingen een zeer overtuigende eindpresentatie gegeven van het Grote Goudmijnspel dat al eerder door  Heutink als kansrijk was geselecteerd.

Designed by Kids haalde het jeugdjournaal van 22 juni 2011

Ontwerpen voor ridders en jonkvrouwen

"Elke knul wil wel eens een ridder zijn en elk meisje opteert wel eens voor jonkvrouw" prijst een leerkracht het ridders en jonkvrouwen project. Helma van de Freinetschool Delft ontwikkelde dit project en genoot van de didactische aanpak waarin steeds gewerkt werd vanuit een probleem. Hoe verdedig je jezelf? Hoe beschieten we het kasteel? Er ontstonden veel verschillende oplossingen, die allemaal echt gebruikt werden in het afsluitende toneelstuk. De ophaalbrug, die het echt doet, de katapult, de zwaarden..... Laat u inspireren!

Meer verwonderen door minder zintuigen

Waarnemen met een uitgeschakeld zintuig

Het ruimte geven aan vragen van leerlingen is belangrijk in onderzoekend en ontwerpend leren. Vragen van kinderen ontstaan echter niet zomaar. Bewust waarnemen en stilstaan bij waarnemingen gaat vooraf aan vragen stellen. In een theaterworkshop bij Buitenkunst ontdekte ik dit weekend dat meer minder is. Ogen zijn een dominant zintuig. Als je die uitschakelt, worden andere zintuigen actief en ervaar je het bos, de school of het plein op een andere manier. Vragen en twijfels borrelen vanzelf op.

Verwonderdagboek

Een jonge wilde eend

Als je zelf in staat bent tot verwondering, herken je dit natuurlijke proces veel beter bij kinderen. Veel  volwassenen verwonderen zich niet meer. Ze nemen hun omgeving voor lief. Stellen geen vragen meer. Juliette Walma van der Molen, onderzoeker en trainer in Twente, ontwikkelde daarom het verwonderdagboek voor volwassenen. Ze vraagt leerkrachten om enkele weken elke dag een verwonderdagboek bij te houden en doet dat zelf ook.

IJsbrekers en opwarmers zorgen voor een creatief klimaat in de klas

Au, wat heb ik last van spierpijn! Mijn eigen schuld omdat ik bij het dansen afgelopen weekend tijdens de culturele zondagen in Utrecht geen zin had in een warming-up. Bij creatieve ontwerpsessies is het net als bij dansen en sporten belangrijk om op te warmen. Om aandacht te besteden aan het losmaken van de grijze massa tussen onze oren.

Een ijsbreker is een activiteit die raakt aan het ongewone en het onverwachte. Daardoor ontstaat in de groep energie en humor. Leraar en leerlingen maken samen plezier en komen op dreef. Een ijsbreker kan een vage connectie hebben met het onderwerp dat later besproken wordt, maar dit is niet nodig.

Kleine ontwerpers

Vandaag staat ons project Designed by Kids in de Delta, het blad van de Technische Universiteit Delft.

Alvast een voorproefje uit het artikel:
"Ontwerpen leren veel designers niet eerder dan op de universiteit. Het Wetenschapsknooppunt Delft wil kinderen van de basisschool al met het ontwerpproces vertrouwd maken. De kinderen van groep 7 van de Cornelis Musiusschool in Delft presenteerden afgelopen maandag hun zelfbedachte spellen."

Pistoolplanetenmaanhuis en zwembadlandschap: eenvoudige technieken stimuleren divergent denken

Eenvoudige technieken voor divergent denken gaven een boeiend resultaat in de het ontwerpproject  "In de Ruimte". De vraag 'Wat wil jij kunnen doen op de maan?' stond centraal in de eerste creatieve sessie. De gebruikte technieken en de  ideeën van leerlingen uit groep vijf en zes worden hieronder beschreven. Tot slot reflecteren we op de gebruikte technieken en verklaren we de bereikte resultaten van de leerlingen.

Niet alleen maar reproduceren op de basisschool

Vaste patronen kunnen heel prettig zijn. Vanochtend ben ik op de fiets gestapt en volgens mijn vaste route naar mijn werk gefietst, heerlijk langs de Schie en door de binnenstad van Delft. Ik "reproduceer" de route die ik eerder heb overgenomen van andere fietsers. Maar wat als je nu wel een nieuw en beter alternatief wil verzinnen? Dan zijn exploreren en divergeren belangrijk.

Werkwijze van de TU Delft inspirerend voor groep 5 en 6

Ontwerpschetsen voor het theater van de toekomst

De creatieve technieken die medewerkers en studenten van de TU Delft gebruiken, werken ook goed in de middenbouw. Leerlingen verzinnen veel, gevarieerde en bijzonder originele ideeën is de conclusie van mijn onderzoek. De komende weken geef ik diverse workshops en lezingen over de resultaten van het middenbouwproject.

Kleuterproject 'Nieuwsgierig? Graag! met succes afgerond

Door Remke Klapwijk en Eveline Holla

Woensdag 13 april hebben we samen met alle deelnemende scholen het kleuterproject afgerond. Met trots presenteren we onze eerste twee filmpjes over het rioleringsproject en over het ruimtevaartproject.

Klik op 'meer lezen' en bekijk de filmpjes die in twee minuten de didactiek van ontwerpend en onderzoekend leren concreet maken.

TU studente wordt juf Amber

Amber Nisse (22) is in het dagelijkse leven 4e jaar studente Bouwkunde aan de TU Delft. Als ‘juf Amber’ werkt ze nu 18 uur op de Petrusschool in Rijswijk. Samen met leerkracht Albertine Kemperman werken ze aan het kleuterproject ‘ Daar zit muziek’ van het Wetenschapsknooppunt Delft.

“Het is eigenlijk een bijbaantje. Maar ik vind het erg leuk om met jonge kinderen te werken. Ik leer nu meteen hoe ik dat het beste kan doen. In dit project zorg ik voor technisch advies en breng ik materialen mee. Albertine zorgt voor het pedagogische aspect en houdt de klas in de gaten”.

Adviezen van de Gentse experts, deel 2: de leeruitstap

Laat een leeruitstap deel zijn van een omvattend leerproces

Een leeruitstap is een typisch Vlaams woord en staat voor activiteiten zoals een bezoek aan een bedrijf, een natuurgebied maar ook voor een bezoek aan een straat met gevarieerde huizen. Het woord omvat elke ontmoeting met ’de echte wereld’, klein of groot. Het been van Joris dat opeens in het gips zit, muizen in het konijnenhok of stratenmakers die een nieuwe stoep aanleggen voor de school.

In Vlaanderen is een leeruitstap erg gewoon, maar een uitstap gericht op techniek en natuurwetenschap nog niet. Hilde en Kirsten hebben met scholen dit type leeruitstappen ontwikkeld en uitgeprobeerd en gaven ons de volgende adviezen.

Spannende start van het middenbouwproject

Door Tijl Hoornstra, student industrieel ontwerpen

Donderdag 17 februari ben ik gestart met het middenbouwproject met als thema het dinotijdperk op de Montessorischool in Monster. Ik ben begonnen met een creatieve sessie in de klassen van juf Elly en meester Martin.

  

Na een nachtje wakker gelegen te hebben over hoe ik 30 kids  geïnteresseerd en gemotiveerd zou kunnen houden, begon ik om 8.30 uur in de groep 3-4-5 combinatieklas van juf Elly. 

Co-creatie: TU-studenten en basisschoolleraren ontwikkelen lesaanpak over creatief ontwerpen

Door Remke Klapwijk

In februari ging het middenbouwproject van het Wetenschapsknooppunt Delft van start. Basisschoolleraren en studenten ontwikkelen samen een lesprogramma voor kinderen van zeven tot tien jaar. Dat lesprogramma is gebaseerd op  technieken die  TU-studenten gebruiken om creatieve, technische oplossingen voor problemen  te bedenken.

Gentse experts adviseren kleuterleerkrachten

door Remke

Op woensdag 26 januari, de tweede bijeenkomst van het kleuterproject, presenteerden de zes deelnemende scholen hun ’Nieuwsgierig, graag!’-projecten aan elkaar en aan twee Vlaamse experts, Hilde van Houte en Kirsten Devlieger van de Arteveldehogeschool in Gent.

Ook bespraken we vier ontwerpprincipes voor het bevorderen van nieuwsgierigheid en een ontdekkende houding bij kleuters :

1.       Begin bij het kind, het lichaam en directe leefomgeving

2.       Laat projecten uit kinderen ontstaan

3.       Zorg voor impressies voorafgaand aan het technisch ontwerpen

4.       Laat een leeruitstap  deel zijn van een omvattend leerproces

Een toilet in de klas: kleuterjuffen stimuleren ontdekkend leren

Door Annemarie, Dieuwke en Remke

Wat gebeurt er als je bij kleuters voorwerpen uit het dagelijks leven de klas in brengt om de kinderen nieuwsgierig te maken? Leren kleuters meer en op een intensievere wijze als leerkrachten vragen oproepen via voorwerpen en ervaringen met het eigen lichaam? Wat gebeurt er als kinderen vanuit eigen vragen op onderzoek gaan? Deze vragen stellen we aan de leerkrachten van twee kleuterklassen die bezig zijn met een project over de riolering en een project over warm en koud.

Zelfs het lichtknopje maakt muziek

Door Albertine en Remke

 De kleuterklas van juf Albertine gaat een orkest vormen. En niet zomaar een orkest, het wordt een orkest met zelf ontworpen en zelfgemaakte instrumenten. Als eerste activiteit verkent de klas geluiden. Zijn er spullen in de klas die zelf geluid kunnen maken of geluid maken doordat je er iets mee doet? Door het spoor van de kinderen te volgen, open vragen, uitproberen van voorwerpen en het toevoegen van extra informatie zijn de kleuters betrokken, creatief en nieuwsgierig. Zelfs het lichtknopje maakt een spannend geluid

Met kleuters bijzondere huizen ontwerpen



boomhut in ecodorp



Door Remke

Eveline en ik bekeken deze week de plannen voor de kleuterprojecten en vroegen ons bij elk plan af: hoe stimuleer je de fantasie van kleuters? Wat hebben zij nodig om een origineel 'ding' te ontwerpen? We merkten dat de plannen goed in elkaar zaten als het gaat om het begrijpen, het op een onderzoekende manier opdoen van kennis en vaardigheden, maar dat het stimuleren van creativiteit nog minder in de plannen zat.