Verbinden van werelden: ouders betrekken bij talentonwikkeling

Met dank aan Albertine Kemperman

Kinderen van ouders die betrokken zijn bij school, zijn gemotiveerder om te leren, zo blijkt uit onderzoek. Dit vertelde Peter de Vries, auteur van het Handboek 'Ouders in de school' op de afgelopen NOT conferentie. In de projecten van het Wetenschapsknooppunt Delft hebben leerkrachten ouders op heel veel verschillende manieren betrokken bij technisch ontwerpen. Ouders en leerkrachten zijn zo samen gericht op  talentontwikkeling van kinderen. De wereld thuis wordt via voorwerpen, foto’s en materialen verbonden aan de wereld op school.

Digitale nieuwsbrief

Albertine Kemperman van de Petrussschool uit Rijswijk voerde in haar kleuterklas het muziekproject uit. Ze informeerde de ouders via digitale nieuwsbrieven over de activiteiten.  Door het muziekproject gingen kinderen thuis bewuster naar geluiden luisteren en op zoek naar materialen en instrumenten die geluid maakten. Door de nieuwsbrief konden ouders dit gedrag beter plaatsen en wij vermoeden dat de nieuwsbrief ouders door de uitgebreide beschrijving van de activiteiten op school, ouders ook inspireerde om om hun eigen kind te stimuleren.

Huiswerk
De ouders kregen in het muziekproject bijna elke week 'huiswerk' om samen met hun kind uit te voeren. Dit is met veel enthousiasme uitgevoerd. Zo nam elk kind van huis een materiaal mee dat geluid maakte en ook een muziekinstrument. Albertine vertelt: "Mike nam een kleine xylofoon zonder slaghoutje mee. Alex had van moeders een echte dwarsfluit in een koffertje meegekregen. Finn en Rami namen een gitaar mee en Imara een megafoon."

Van elkaar leren
Het eigen instrument was een startpunt voor het leerproces over andere muziekinstrumenten. Doordat kinderen vanuit huis ervaring hebben met een instrument, leren ze van elkaar als de leerkracht vragen stelt. Zo vroeg meester Loek, wijzend naar de verzameling instrumenten, welke instrumenten een hard geluid maken. Kerim beweerde daarop dat de trompet een hard geluid kon maken, hetgeen door Jayvion driftig werd beaamd en Imara trok meteen de vergelijking met haar megafoon. Volgens Brian heette het een toeter. Dat meester Loek bar weinig afwist van een trompet bleek wel toen hij ook op de trompet wilde slaan! Prof Ralf: “Nee, je moet erop blazen en dan op de knopjes drukken”. Volgens Finn op maar één knopje tegelijk en de meester moest wel aan de andere kant blazen hoor! Roukaya deed ook een duit in het zakje door voor te doen hoe de meester zijn lippen moest tuiten om goed te kunnen blazen. “En je moet wel je duim weghalen!” riep Alex. Samen kwamen kinderen tot de oplossing….. Eindelijk kwam er geluid uit en het klonk inderdaad HARD!

De Grote Boodschappenlijst
De kinderen van groep twee hadden schetsen gemaakt van bijzondere instrumenten die ze vervolgens zelf mochten maken. Ouders werden betrokken bij het verzamelen van geschikte materialen om de wensen van de kinderen te kunnen uitvoeren. De Grote Boodschappenlijst voor alle kinderen moest in ieder geval een aanzet leveren tot meedenken van ouders en kinderen zelf. 

Fragmenten van de grote boodschappenlijst:

Charlize: viool

Stevige kartonnen / houten doos

Diverse elastiekjes, kunststoffen touwtjes

Houten stokjes (stevige satéprikkers bijv.)

Lijm, touw, plakband

Schroeven

Alex: toeter

Kunststoffen buis

Kleine trechter / plastic drinkflesje

“mondstuk” van een oude fluit of toeter

Na de voorjaarsvakantie had Alex dus een zakje met geschikte materialen voor zijn toeter meegenomen, waaronder een deel van een kunststoffen geribbelde slang en buis. Charlize was in de vakantie op zoek geweest naar allerlei elastiekjes voor haar viool. Later kwam daar nog een prachtig houten kistje bij. De Juf kreeg van collega Marja zelfs een bundeltje vers 'geplukt' paardenhaar om een strijkstok mee te maken! Anton toonde een soort prototype van de trommel die hij thuis had ontworpen. Daar hoefde bijna niets meer aan te gebeuren. Ralf leverde ook al een halffabricaat saxofoon in! Zelfs met een gekromde kunststofbuis met mondstuk. Hulde voor dit meesterstukje denkwerk….

Het is natuurlijk heel fijn om op deze manier materialen te verzamelen. De waarde van het boodschappenlijstje rijkt veel verder dan dat! Het leerproces over muziekinstrumenten is vermoedelijk in de vakantie doorgegaan doordat de kinderen samen met de ouders hebben gezocht naar de benodigde materialen. Vooral als ze ook met materialen komen die niet op het lijstje stonden en er dus een eigen invulling aan hebben gegeven.

Al slopend leren
Ook het laten meenemen van gereedschap van huis en spullen om te slopen is een aanrader. Kinderen ontdekken wat hun ouders aan gereedschap hebben. Zo had Imara in een etuitje het volgende meegenomen: een metalen oprolbaar meetlint, een ijzerzaagje en een vogelbektang. Ook leerkrachten leren hier van, juf Albertine leerde er ook meteen een nieuw woord bij! Kerim nam een speelgoedboor mee. Tot zijn grote teleurstelling mocht Alex alleen een hamer en een schroevendraaier meenemen, maar het liefst had hij de hele gereedschapskist van thuis meegenomen…..

De observaties in de klas lijken er op te wijzen dat kleuters extra betrokken zijn bij het slopen, in elkaar zetten en kiezen van gereedschap omdat zij zelf iets ingebracht hebben. Als ze onder leiding van TU-studente Amber een stofzuigertje uit elkaar hebben gehaald, beweren Ralf en Charlize dat ze de stofzuiger wel weer in elkaar konden zetten. Roukaya gelooft daar niets van! Ömer zegt dat je dan de hamer moet gebruiken "om het uit elkaar te maken”. Olivia stelt haar Bacosleutel ter beschikking, maar Charlize vind dat haar tang/sleutel meer uitkomst zou bieden.

Verbind school met thuis en thuis met school

Tot slot nog een voorbeeld uit een ander kleuterproject. In het project over riolering hebben alle kleuters een foto van de wc thuis meegenomen en opgehangen in een fotogalerij. De leerkracht is verrast. Alle ouders hebben een foto gemaakt en meegegeven, geweldig die betrokkenheid bij het leren van hun kinderen.

Wij hopen dat er meer wetenschappelijk onderzoek komt naar het verbinden van het leerproces op school aan de thuissituatie en het betrekken van ouders. Het recept dat de leerkrachten in de projecten van het Wetenschapsknooppunt Delft ontwikkelden is eenvoudig: verbind de wereld van de kinderen thuis aan die van de school door gericht materialen, voorwerpen, gereedschap en foto’s te laten meenemen.  Een stap verder is kinderen met hun ouders op onderzoek te laten uitgaan: hoeveel water gebruikt jouw familie op een dag? Hoeveel emmers of badkuipen vol? Uit een recent artikel in Cognition blijkt dat jonge kinderen in hun spel vaak al heel onderzoekend te werk gaan. Lees ook het artikel 'Fundamentele voorganger van onderszoek' van UMCG-onderzoeker Eva Teuling over de kansen voor onderwijs en wetenschap.