Laat een leeruitstap deel zijn van een omvattend leerproces
Een leeruitstap is een typisch Vlaams woord en staat voor activiteiten zoals een bezoek aan een bedrijf, een natuurgebied maar ook voor een bezoek aan een straat met gevarieerde huizen. Het woord omvat elke ontmoeting met ’de echte wereld’, klein of groot. Het been van Joris dat opeens in het gips zit, muizen in het konijnenhok of stratenmakers die een nieuwe stoep aanleggen voor de school.
In Vlaanderen is een leeruitstap erg gewoon, maar een uitstap gericht op techniek en natuurwetenschap nog niet. Hilde en Kirsten hebben met scholen dit type leeruitstappen ontwikkeld en uitgeprobeerd en gaven ons de volgende adviezen.
a) Zoek een interessante locatie. Ga je in de sinterklaastijd met kleuters hulpmiddelen maken waarmee zwarte pieten met de pakjes op het dak kunnen komen, zoek dan naar een interessante straat in de buurt met gevarieerde huizen. De kleuters hoeven die straat dan niet te zoeken. Ga daarna samen met de kleuters op ontdekking uit. Welke daken zie je? Platte daken, zadeldaken, schuine daken, koepels, … Hoe kan piet op deze daken lopen? Welke kleuren hebben de daken? Wat ligt er op de daken? Pannen, platen, … En samen kijken naar nummers van huizen om zo te werken aan ontluikende gecijferdheid.
b) Neem een ontdektas mee met materialen die exploratie en onderzoek aanmoedigen. Voeg zeker ook zakmes, vergrootglaspotje, spiegeltje, blocnote en potlood, zoekkaartenboek toe, zodat je vragen en theorieën of uitspraken kan noteren om daar in de klas op verder te werken. Het zoekkaartenboek kun je bij Veldwerk Nederland bestellen. Onderweg met je klas kom je van alles tegen. Geef dit aandacht en maak gebruik van onverwachte dingen- ook als ze buiten het thema vallen omdat zo (denk aan het Zweedse voorbeeld) nieuwe thema’s vanuit de kinderen ontstaan.
Een klas nam onderweg mos van een boom mee. Twee dagen later bracht een kleuter klimop mee – ook van een boom gehaald. Is mos hetzelfde als klimop of toch anders?
Zelfs driejarigen (ja, die gaan in Vlaanderen al naar de kleuterschool) weten vrij vlug wat er in de ontdektas zit.
Een groep driejarige kleuters ging op ontdekkingstocht in de natuur rondom de school, ze waren vooral geïnteresseerd in het prille ontluiken van de natuur, in de vogels en de holen van dieren en diertjes. Juf wilde een half afgebroken tak meenemen naar de klas. Probleem? Hoe krijg ik die eraf? Juf, je hebt toch een snoeischaar in je tas, riep een kleuter spontaan. Ondertussen vroegen enkele andere kinderen naar het zoekkaartenboek om na te gaan welk diertje in het gevonden hol zou kunnen wonen.
c) Voer een voorbereidend gesprek. Bezoek zelf van te voren het bedrijf/organisatie en ga in gesprek over de mogelijkheden om techniek in te brengen.
Op een kinderboerderij gaat de aandacht meestal naar de dieren uit. Een Vlaamse juf liet kinderen het verschil tussen ouderwets, handmatige melken en modern melken ervaren. De kinderen mochten de koe zelf melken. Let bij elk bezoek op de veiligheid. In dit geval was de koe kinderen gewend.d) Richt de aandacht. Bepaal van te voren op welke zaken je de aandacht van de kleuters in ieder geval wil richten en plan enkele stops.
Bij een bezoek aan een werf gaf de leerkracht de kleuters de opdracht om acht machines op te zoeken, zoals een kraan en een vorkheftruck. Elke kleuter kreeg een afvinkvel met de acht getekende machines.e) Laat kinderen alle zintuigen gebruiken. Horen, zien, proeven, ruiken en voelen. De foto met vijf kinderen op hooibalen die verse melk – zo van de koe – drinken, sprak boekdelen. Dat ene meisje trekt wel een heel erg vies gezicht. Ook dat is onderzoek!
f) Zorg voor een omvattend leerproces. Zorg vooraf en achteraf voor activiteiten in de klas. Combineer een bezoek aan een boerderij met boter maken in de klas door melk in een fles te schudden (eigen lijf!) En vervolgens een You Tube filmpje over boter maken op een boerderij te laten zien, want daar gebruiken ze een andere bereidingsprocedure. Ze schudden ze de melk niet de hele dag!
