Op woensdag 26 oktober 2011 ging de tweede ronde van het kleuterproject "Nieuwsgierig? Graag!' van start in het Science Centre Delft. Vijf basisscholen gaan samen met vijf TU-studenten in de praktijk uitzoeken hoe kleuters via korlopende activiteiten op een ontwerpende en onderzoekende manier aan de slag kunnen. Omdat het bijna Sinterklaastijd is, hebben we direct de vertaalslag gemaakt naar lessen in dit thema: kleuters lossen de problemen van de sint op! In dit blog vindt u een aantal ideeën uit onze brainstorm. Inmiddels is het project afgerond en heeft het Wetenschapsknooppunt Delft de lesideeën en leerervaringen van de betrokken leerkrachten samengevoegd in de inspirerende bundel 'Nieuwsgierig? Graag! met Sinterklaas'. De bundel staat onder nieuwsbrieven en handouts op onze homepage (aan de rechterkant).
Fotoboekjes met voorbeeldprojecten
In de eerste serie kleuterprojecten heeft het Wetenschapsknooppunt Delft op zes verschillende scholen, zeer positieve ervaringen opgedaan. Hiernaast vindt u in de zijbalk een aantal fotoboekjes van projecten vorig schooljaar met tips en trics. Inmiddels zijn we van start gegaan met een nieuwe groep scholen waarbij de leerkrachten samen met TU-studenten lessen ontwikkelen, waarin onderzoeken en ontwerpen centraal staan. Doel is een aantal inspirerende voorbeeldprojecten te ontwikkelen en om nog beter uit te zoeken hoe creativiteit en nieuwsgierigheid bij jonge kinderen aangeboord kan worden. We sluiten hierbij aan bij de uitgangspunten van het ervaringsgericht en ontwikkelingsgericht onderwijs.
In de eerste serie kleuterprojecten heeft het Wetenschapsknooppunt Delft op zes verschillende scholen, zeer positieve ervaringen opgedaan. Hiernaast vindt u in de zijbalk een aantal fotoboekjes van projecten vorig schooljaar met tips en trics. Inmiddels zijn we van start gegaan met een nieuwe groep scholen waarbij de leerkrachten samen met TU-studenten lessen ontwikkelen, waarin onderzoeken en ontwerpen centraal staan. Doel is een aantal inspirerende voorbeeldprojecten te ontwikkelen en om nog beter uit te zoeken hoe creativiteit en nieuwsgierigheid bij jonge kinderen aangeboord kan worden. We sluiten hierbij aan bij de uitgangspunten van het ervaringsgericht en ontwikkelingsgericht onderwijs.
Wat willen we bereiken?
Centrale vragen zijn:
Centrale vragen zijn:
- Hoe kom je van maakactiviteit naar ontwerpactiviteit (techniekactiviteit) à stimuleren creativiteit
- Hoe stimuleer je een onderzoekende houding (binnen het ontwerpproces) à stimuleren nieuwsgierigheid
Een lesactiviteit ontwikkelen is ook een ontwerpproces. De deelnemende scholen en studenten hebben eerst, vanuit inspirerende voorbeeldprojecten, ontwerpdoelen en wensen geformuleerd. Dit is een lange lijst geworden met doelen als: werken vanuit verhalen/prentenboeken, alle zintuigen betrekken, samen met kinderen de ontwerpen evalueren.
Problemen van zwarte piet oplossen
Vervolgens hebben we in twee teams bedacht hoe dit ingevuld kan worden vanuit een specifiek thema. Met het oog op de Sinterklaastijd, alvast een aantal ideeën rond het thema “Het Beste Idee voor zwarte piet”.
Het leven van een piet gaat niet altijd over rozen. Dit zijn problemen waarmee de leerlingen zwarte piet kunnen helpen:
- Hoe kun je heel veel pakjes snel inpakken? (want er zijn zoveel kinderen die allemaal een cadeautje willen)
- Hoe zorg je dat piet niet van het dak afvalt? (want daken zijn glad en stijl en hij/zij wil heelhuids thuiskomen) àsub-idee: hellingproef met verschillende schoenen
- Hoe komt piet op het huis, kasteel, flat? (want hij moet wel bij de schoorsteen kunnen en bij alle kinderen kunnen komen) En komt hij weer makkelijk naar beneden?
- Hoe kan piet in het donker het juiste pakje vinden? (zijn handen zijn te vol voor een gewone lamp en het is niet leuk om het verkeerde cadeautje te krijgen)
- Hoe kunnen de pieten hun klimvaardigheden in de zomervakantie oefenen? (ontwerp een parcours)
 |
| de hellingproef |
Kleuters meenemen in het verhaal
We vroegen ons af of de problemen ook bij de kleuters zelf vandaan kunnen komen. Ze op weg helpen leek ons in ieder geval belangrijk, want piet kan in de belevingswereld van een kleuter immers alles. Ze meenemen in het verhaal, in het probleem is belangrijk. Een idee is om piet zelf over de problemen te laten vertellen. Bijvoorbeeld een piet op krukken en een gipsbeen die van het dak gevallen is op school laten komen. Een brief van een bezorgde sinterklaas of een krantenbericht zijn andere opties. Het is ook leuk om met de school in de plaatselijke krant te komen: kleuters lossen problemen van sint op!
We vroegen ons af of de problemen ook bij de kleuters zelf vandaan kunnen komen. Ze op weg helpen leek ons in ieder geval belangrijk, want piet kan in de belevingswereld van een kleuter immers alles. Ze meenemen in het verhaal, in het probleem is belangrijk. Een idee is om piet zelf over de problemen te laten vertellen. Bijvoorbeeld een piet op krukken en een gipsbeen die van het dak gevallen is op school laten komen. Een brief van een bezorgde sinterklaas of een krantenbericht zijn andere opties. Het is ook leuk om met de school in de plaatselijke krant te komen: kleuters lossen problemen van sint op!
Evalueren van de bedachte en gemaakte oplossingen en terugblikken op het ontwerpproces kan ook met kleuters. Een verklede piet kan de oplossingen komen testen of een reactie geven aan de leerlingen. Zo zorg je dat leerlingen de hele ontwerpcyclus doorlopen en ook verbeterideeën gaan verzinnen. Piet is al heel blij met de lamp, alleen nu kan de lamp nog niet…..Hoe zou dat wel kunnen?
Op leeruitstap of excursie gaan was een andere wens. Als het probleem is dat piet van het dak afglijdt, zou je naar een schoenenwinkel of schoenmaker kunnen gaan. Een ander idee is om naar een straat kunnen gaan met veel verschillende huizen & ze na afloop tekeningen laten maken van verschillende daken. Je kan er zelfs een speurtocht van maken met foto’s van huizen uit de buurt. Ook goed voor de taalontwikkeling, het benoemen van daken: trapgevel, klokgevel, plat dak.
Onderzoek vastleggen in een fotoboek
Het idee van een “wieltjesboek” uit het project Verdraaid van de Artevelde Hogeschool was een inspiratiebron in de brainstorm. In dit project gingen de kleuters voor een specifiek deelprobleem (de wielen van een bolderkar) op onderzoek uit. Met een goedkope camera gingen ze op zoek naar wielen: klikobak-wielen, winkelwagenwielen, autowielen, fietswielen, stepwielen. Zo maakten ze een wielenboek. Door allerlei wielen te onderzoeken en te vergelijken besloten ze daarna welke wielen ze voor de bolderkar wilden hebben. Door zelf te verkennen, kunnen de kleuters beslissingen nemen. Een variant voor Sinterklaastijd of voor feesten die met lichtjes te maken hebben, is het maken van een lichtboek. Welke lichtbronnen zijn er, hoe ging het vroeger, hoe ver schijnen ze en welke is handig als piet op het dak het juiste pakje wil uit zoeken.
Het idee van een “wieltjesboek” uit het project Verdraaid van de Artevelde Hogeschool was een inspiratiebron in de brainstorm. In dit project gingen de kleuters voor een specifiek deelprobleem (de wielen van een bolderkar) op onderzoek uit. Met een goedkope camera gingen ze op zoek naar wielen: klikobak-wielen, winkelwagenwielen, autowielen, fietswielen, stepwielen. Zo maakten ze een wielenboek. Door allerlei wielen te onderzoeken en te vergelijken besloten ze daarna welke wielen ze voor de bolderkar wilden hebben. Door zelf te verkennen, kunnen de kleuters beslissingen nemen. Een variant voor Sinterklaastijd of voor feesten die met lichtjes te maken hebben, is het maken van een lichtboek. Welke lichtbronnen zijn er, hoe ging het vroeger, hoe ver schijnen ze en welke is handig als piet op het dak het juiste pakje wil uit zoeken.
Zintuigen activeren
Zintuigen activeren is belangrijk bij het ontwikkelen van een nieuwsgierige en onderzoekende houding. Dat kan ook door een zintuig uit te schakelen wisten we uit het voorbeeldproject over muziek. Het probleem van de pakjes uitzoeken kan ook heel anders opgelost worden. Neem een grote zak met cadeautjes en een blinddoek. Kan je voelen welk cadeautje je beet hebt? Kan je nu een oplossing voor de pakjes-uitzoek-piet op het dak verzinnen? Of de koppeling aan geluiden: maak een hoorspel over de intocht van sinterklaas, hoe boots je het geluid van de stoomboot na, van paardenhoeven, van wuivende wimpels…
Zintuigen activeren is belangrijk bij het ontwikkelen van een nieuwsgierige en onderzoekende houding. Dat kan ook door een zintuig uit te schakelen wisten we uit het voorbeeldproject over muziek. Het probleem van de pakjes uitzoeken kan ook heel anders opgelost worden. Neem een grote zak met cadeautjes en een blinddoek. Kan je voelen welk cadeautje je beet hebt? Kan je nu een oplossing voor de pakjes-uitzoek-piet op het dak verzinnen? Of de koppeling aan geluiden: maak een hoorspel over de intocht van sinterklaas, hoe boots je het geluid van de stoomboot na, van paardenhoeven, van wuivende wimpels…
Ook koppelen aan rekenen is vaak mogelijk. Welke lichtstraal komt het verst? Hoe snel is de piet op het dak? Welke cadeautjes passen door de kleine schoorsteen en welke door de grote schoorsteen?
Nog meer feestdagen
Zo kunnen we wel eindeloos doorgaan met ideeën bedenken voor ontwerpen en onderzoeken met kleuters in de sinterklaastijd. En dan zijn we nog niet eens begonnen aan ideeën voor de kersttijd… Wordt vervolgd dus!
Heeft u ook leuke lesideeën voor de feestdagen? Laat het ons weten via e.m.holla@tudelft.nl!Zo kunnen we wel eindeloos doorgaan met ideeën bedenken voor ontwerpen en onderzoeken met kleuters in de sinterklaastijd. En dan zijn we nog niet eens begonnen aan ideeën voor de kersttijd… Wordt vervolgd dus!
