Virtuele kriebelbeestjes in de zandbak & zelf high-tech producten maken in het Fablab

Door: Remke
Afgelopen maandag was ik (Remke) op werkbezoek bij de Waag Society in Amsterdam en maakte ik kennis met projecten die bij kunnen dragen aan creativiteit in het onderwijs. Hier een verslag van mijn kennismaking met twee projecten:  Animaatje en het Fablab.


Animaatje
Zand en water zijn overal voor handen en bieden kinderen al eeuwenlang  mogelijkheden om te creëren. Waag Society in Amsterdam ontwikkelde een installatie op basis van projectietechnologie boven een zandbak en biedt kleuters en oudere kinderen daarmee nieuwe speel- en ontdekmogelijkheden.  

Kinderen kleuren het zand met een speciale pen. Het glasachtige zand gaat prachtig glinsteren. Over het zandlandschap heen wordt zo met kleur een tweede laag gecreëerd. In die laag bevinden zich  water- en rotsgebieden en ook kriebelbeestjes die door het landschap lopen. Kinderen reageren op de beestjes. Kom, we moeten hier een kuiltje maken! Of, dit beestje mag niet in dit huisje, hoe lossen we dit op? De fantasie wordt nog meer gestimuleerd door voor te lezen over kriebelbeestjes en en vaak maken kinderen hun eigen verhalen over het zandbaklandschap. Samen werken, je uitdrukken in taal, ervaren en patroonherkenning, een rijke leeromgeving. Meer informatie en een filmpje van spelende kinderen met Animaatje is te vinden op de website van Waag Society.

Persoonlijke producten
Waar vroeger de ambachtsman(vrouw) op de hoek producten voor dagelijks gebruik maakten, vaak op maat voor een klant, is de productie nu verstopt in fabrieken die vaak in andere landen staan.  Als consument hoeven we alleen maar onze portemonnee te trekken. Toch neemt de behoefte aan persoonlijke producten toe, zo is er nu de Zpaggetti rage. Zelf tassen haken van ruw, afvalmateriaal uit de textielindustrie. Het geeft mij in ieder geval veel voldoening en ik heb al veel vriendinnen en zussen aangestoken. Lekker bezig zijn en een unieke tas, poef of hoedje maken.

Het Fablab is meer dan een werkplaats met high-tech apparatuur. Het is een plek waar mensen elkaar inspireren en kennis delen. Als je meedoet aan een Fablab dan verbindt je je aan de doelstellingen daarvan: het delen van jouw kennis met andere gebruikers. Hoe gaat dat concreet? Alle stappen die je uitvoert documenteer je zorgvuldig zodat een andere het product ook kan maken. Of liever nog, in jouw werk inspiratie vindt en er weer een eigen draai aangeeft of iets aanpast in het proces of product.


Open source: deel je kennis
In het lab hangt ook een beeldscherm en zie je wie elders op de wereld, bijvoorbeeld in New York aan de slag is. De apparatuur is precies hetzelfde, dus heb je een vraag dan kan je die stellen en je kan laten zien waar je mee bezig bent. Dat lijkt mij heel handig, want met tassen haken doe ik ook een beroep op mijn netwerk als ik er niet uitkom.

Met speciale machines werken

Fablab biedt ook de mogelijkheid om zelf producten te maken, maar dan uit hout, metaal en kunststof met zeer moderne machines zoals een lasersnijder en een drie D-printer. In het FabLab in Amsterdam zag ik een man die wel een heel speciale voetbaltafel aan het maken was. Hij is fan van Michelangelo’s David die bij de ingang van een museum in Florence staat en is bezig om een elftal van Davids te gieten. Een proces van schetsen en werktekeningen maken waarmee de high-tech apparaten heel precies de mal voor je maken. Nu is hij bezig om de poppetjes stuk voor stuk te gieten. 

Freesmachine in het Fablab



Dit heet het werken met open standaarden: de ontwerpen, producten, software en fabricageprocessen worden niet geheim gehouden, maar zijn voor iedereen gratis toegankelijk. Zo kan iedereen er gebruik van maken en het geheel weer op een hoger plan brengen.  Wist u dat de Technische Universiteit Delft samen met Eindhoven, Twente en een natuurorganisatie op precies dezelfde manier een waterstofauto ontwikkelt, de c,mm,n? En dat steeds meer high-tech bedrijven op deze open manier innoveren?


Protheses maken in ontwikkelingslanden
Ik vond het ook bijzonder om te horen dat er een Fablab in Indonesië komt speciaal voor het maken van protheses. Doel is om dat voor minder dan 50 dollar te doen en om maatwerk te leveren: de prothese wordt op bestelling voor iemand gemaakt. Dit proces is nu in voorbereiding. Kan je bijvoorbeeld bamboe en andere lokale materialen gebruiken? Op welke onderdelen van de prothese is het (vaak dure) patent verlopen? Hoe blijf je onder de vijftig dollar en hoe organiseer je het Fablab? Door samen kennis te ontwikkelen en te delen is men niet langer afhankelijk van grote bedrijven. Deanna Herst, onderzoeker aan de TU Delft en de Willem de Kooning Academie werkt hier aan mee.

Ik ben ook enthousiast over de kunstwerken van papier. Er is een werkbeschrijving van een geweldige papieren jurk…welke variant zal ik maken? Dit is echt niet zelf te knippen en kan alleen met precisie -apparatuur. Kan ik het patroon aanpassen voor een douchegordijn? Ik wil dan wel naar een workshop of gebruik maken van de speciale openingsuren voor beginners om de machines te leren bedienen.

Op scholen werk je meestal alleen met papier en hout. Een enkele school laat leerlingen ook met kunststof werken. Is een Fablab een optie voor leerlingen die meer willen? Ik ben benieuwd welke scholen (basis- en voortgezet onderwijs) ervaring hebben met Fablabs. Of zijn er TU-medewerkers met hun eigen kinderen weleens in een Fablab werken? Of…wie is enthousiast geworden en probeert het uit en mailt ons een verslag voor ons blog?

Het Fablab in Den Haag is anderhalve maand gesloten. De andere drie fablabs zijn gelukkig wel open:  Amsterdam, Utrecht en Groningen.

Met Caroline Post en Marieke Hochstenbach ( Creative Learning Lab, Waag Society) en Marjolein Gielen (CED) in het Fablab.